zaterdag 30 september 2017

Route 41: GrenzenLos in Süderwick en Dinxperlo

In de afgelopen jaren heb ik veel routes door het prachtige Achterhoekse landschap gelopen en een aantal hiervan wil ik graag met jullie delen. Ik probeer de komende tijd iedere maand een route hieraan toe te voegen, uiteraard ook geschikt om te wandelen. Opmerkingen of aanvullingen hoor ik graag. 

Vandaag de 41e route uit deze serie: De route GrenzenLos is een bewegwijzerde route door de grensdorpen Dinxperlo en Süderwick. De route voert door het buitengebied aan weerszijden van de grens en komt langs een aantal punten die een verhaal vertellen over de bijzondere grensgeschiedenis. Maar ook zie je het resultaat van de bijzondere samenwerkingsprojecten tussen beide landen. De bebouwing van Dinxperlo en Suderwick gaat naadloos in elkaar over. Als de grens er niet zou zijn, die er als opgeschilderde gele kruizen op straat dwars doorheen loopt, dan zou je denken dat je in één en dezelfde plaats bent. En zo voelt het ook aan: de Duitse kinderen gaan naar de Nederlandse basisschool, in de Nederlandse huizen stroomt Duits kraanwater, en in het grensoverschrijdende woonzorgcentrum en de verenigingen spreekt men hetzelfde dialect. Zelfs de politie deelt een bureau en gaat samen op patrouille. De 17,3 kilometer lange “GrenzenLos” route wil deze unieke Europese werkelijkheid tastbaar maken, maar ook een stukje historie laten proeven. Speciale punten langs de route zijn bijvoorbeeld het Grenslandmuseum, met verhalen van bijzondere gebeurtenissen uit de gemeenschappelijke geschiedenis. Ook smokkelaars gingen hier graag de grens over: tot de grenzen in heel Europa open gingen was smokkelen immers een lucratieve zaak. De 'GrenzenLos' route staat helemaal in  het teken van smokkelaars en de douane.

Route 41: Grenzenlos in Süderwick en Dinxperlo
Afstand: 17.3 kilometer
Start: TOP Brüggenhütte Hanerfeld 23 - 46419 Isselburg
Bewegwijzerd: Ja
Afkortingen: LA Linksaf, RA rechtsaf, RD rechtdoor
Foto's van de route: fotoalbum
GPX bestand van de route
Laatst aangepast: 1 oktober 2017
Klik hier voor alle wandel- en hardlooproute's in de omgeving van Aalten

De uitstekend bewegwijzerde “GrenzenLos”-route heeft eigenlijk twee startpunten: aan Duitse zijde start men bij het Toeristisch Oriëntatiepunt (TOP) Brüggenhütte, in Nederland begint de route bij TOP Welinkbos. De route is 17.3 kilometer maar kan eenvoudig ingekort worden.

01.TOP Brüggenhütte
Direct aan de AA-strang ligt TOP-Brüggenhütte, startpunt van deze route. De Rijksgrens loopt niet alleen door het dorp, over de straat, maar volgt vanaf dit punt een deel van de rivier de AA-strang.

02.Europabrug
Deze brug werd voor gezamenlijke rekening gebouwd en opgeleverd nog voordat de binnengrenzen in Europa in 1993 officieel werden geopend. Hiermee werd het eerste internationale bouwwerk zonder grens of slagboom gerealiseerd. De brug symboliseert de nieuwe weg die Nederland en Duitsland hebben ingeslagen; ze hebben samen een brug naar de toekomst gebouwd. Bij de brug staat een kunstwerk 'Vogel, man en paard nemen een hoge vlucht...'

03.Wereldbol
Op deze plek, waar vroeger de slagboom stond van grensovergang Dinxperlo-West, staat nu een kunstwerk om de verbondenheid en vriendschap tussen de twee landen uit te drukken. Op deze wereldbol is aangegeven waar dat punt is en dat hier een 'klein=groot' stukje Europa-eenwording ontstaan is en dagelijks in praktijk gebracht wordt door samenwerking en nauwe banden onder het motto: een goede buur is beter dan een verre vriend. Alles op deze plek heeft zijn betekenis: de wereldbol, het spiraalvormige pad, de verharding, de haag, de naoberbank, het landschap. Op het informatiepaneel lees je meer hierover.

04.De Rietstap, het kleinste kerkje van Nederland
Het kleinste kerkje De Rietstap dankt zijn bestaan aan de minimale uitvoering van een testamentaire bepaling van de voormalige eigenaar van de havezathe 'De Rietstap". Hij liet de havezathe na aan zijn neef op voorwaarde dat deze een kerk op het terrein zou bouwen. Hierbij werden geen afmetingen genoemd en zo konhet gebeuren dat dit piepkleine kerkje werd gebouwd waar tegenwoordig maandelijks wisselende exposities worden georganiseerd.

05.Politie/Polizei
Toen het plaatselijke politiebureau als gevolg van een reorganisatie binnen de Nederlandse politie op het punt stond gesloten te worden, werd het idee van een gemeenschappelijk politiebureau voor Dinxperlo en Süderwick ontwikkeld. Het resultaat zie je hier: inwoners van Süderwick hoeven nu niet meer naar het 11 kilometer verderop gelegen Bocholt voor aangifte en ander zaken. Inmiddels zijn Duitse en Nederlandse politie-ambtenaren die gezamenlijk - geüniformeerd en gewapend - op patrouille gaan een vertrouwde verschijning op straat geworden.

06.Grenslandmuseum en Dorpskerk
Het Grenslandmuseum biedt een overzicht van het leven en werken in het Dinxperlose-Süderwickse grensgebied. Tevens biedt het museum ook een overzicht van zaken die met de douane te maken hebben, zoals smokkeltrucs, in beslaggenomen wapens en Duits noodgeld uit de begin jaren twintig. Voor het museum staat een slagboom die eens dienst heeft gedaan.
De dorpskerk was tot de reformatie een Rooms Katholieke kerk, die ook door kerkgangers uit Süderwick werd bezocht. Aan de zuidzijde bevindt zich de zogenaamde 'Süderwickse deur' en in de zuidelijke zijbeuk van het schip de 'Süderwickse Zolder'. De kerkgangers uit Süderwick gebruikten deze ingang en zitplaatsen op zolder. Dit is uit gewoonte ontstaan. Zo is er ook een 'Heurnse' deur waar de mensen uit De Heurne de kerk binnen kwamen. De hoofdingang werd door de mensen uit het dorp gebruikt. Na de reformatie waas het andersom en kwamen Nederlandse katholieken in Süderwick naar de kerk.

07.Grensstenen en Sint Michaëlskirche
Grensstenen zijn de eerste markeringen van landsgrenzen geweest. Ook tussen Dinxperlo en Süderwick stond een lint van deze stenen. Op deze locatie is een goed bewaard gebleven exemplaar uit 1766 naast een replica opgesteld.
Ook het geloof kende geen landsgrenzen: de bisschop van Münster liet rond 1676 kapelletjes bouwen aan de Duitse zijde van de grens om de Nederlandse Rooms-katholieken in de gelegenheid te stellen de kerk te bezoeken. Op dat moment was aan de Nederlandse zijde het Rooms-katholieke geloof verboden. De kapel werd al gauw te klein en een eeuw later vervangen door de huidige barokke Sint Michaëlskirche.

08.Bültenhaus
In 2008 werd het grensoverschrijdend woon- en zorghuis gerealiseerd. Deze brug over de weg vormt in heel Europa het eerste grensoverschrijdende woongebouw. Dit biedt met name voor Duitse ouderen de mogelijkheid om ook tijdens de oude dag in '"uderwick te kunnen blijven wonen.het aan de Heelweg gelegen Nederlandse 'Dokter Jenny verzorgingstehuis' wilde deze mogelijkheid bieden, maar de Duitse wetgeving stond dit niet toe. De woonkamer van de woongroep ligt nu precies boven de grens, zodat mensen vanuit Nederland volgens de Nederlandse regels en mensen vanuit Duitsland volgens de Duitse regels hier verblijven. De brug staat symbool voor het in vrede met en naast elkaar leven in plaats van door prikkeldraad van elkaar gescheiden zijn.

09.Grensmarkt
Op Hemelvaartsdag wordt de jaarlijkse grensmarkt gehouden waaraan zowel Duitse als Nederlandse kooplieden deelnemen.

10.Grensovergang
Hier bevond zich één van de twee officiele grensovergangen tussen Süderwick en Dinxperlo. Op Duits grondgebied werd in 1966 een gemeenschappelijk douanekantoor gebouwd. Omstreeks 1920 stond op de hoek tussen Keupenstraat en Spokerstrasse een wachthuisje voor de grenswachters, ook wel 'Büdeken' genoemd.

11.Beeldengroep Wenn der Zollner mit dem Smuggler
Tot diep in de vorige eeuw bloeide in het grensgebied de smokkelhandel. Voor de bevolking van Dinxperlo en Süderwick een lucratieve zaak omdat de grens hier door de gemeenschappelijke kern liep en dus nauwelijks een scheidend karakter had. Deze smokkelgeschiedenis is verdeeld in drie kunstwerken die samen een beeldengroep vormen: de douanier op de uitkijk, de smokkelaar voor een gesloten slagboom en de man met de haan. De beelden staan op 150 meter afstand van elkaar; twee in Duitsland en één in Nederland.

12.Evangelische Reformierte Kirche
Bijzonder aan deze kerk zijn het orgel en de twee klokken. In 1945, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, werd besloten dat in een strook van 1 tot 5 kilometer langs de oostgrens van Nederland niemand mocht verblijven: het zogenaamde Niemansland. Toen dit Niemandsland, waarbinnen deze kerk staat, ontruimd moest worden, zijn de klokken bij een boerderij in Süderwick in een boom gehangen. De dominee had hier ook onderdak gevonden en hield op de deel van dit huis zondags de diensten. Toen de bewoners eind 1945 weer terug naar hun huizen in Niemandsland mochten, werden de klokken weer op hun oorspronkelijke plaats gehangen.

13.Hahnenpättken
Naast koffie, specerijen, jenever en sigaretten was het vroeger ook zeer lonend gevogelte te smokkelen. De verderop in het brons gegoten 'man met haan' zou volgens de verhalen via het Süderwickse Hahnenpatt gevlucht zijn. Tussen dit pad en de Keupenstraat staat precies op de grens een rij lindenbomen, die jaren terug door de Bocholtse en Dinxperlose burgemeesters en Süderwickse en Dinxperlose verenigingen samen geplant werden. Wie verantwoordelijk zou worden voor het toekomstige onderhoud werd toen nog even in het midden gelaten en moet nog steeds officieel geregeld worden.

14.Keupenbrug
Hier werd de eerste grenssteen op Dinxperlo's gebied geplaatst. Toen was het nog geen brug maar een voorde (doorwaadbare plek) door de beek met een hek om te verhinderen dat het loslopende vee  vanaf de Boesveldsehei het bouwland bij Dinxperlo op kon lopen. In 1939 werd vanaf dit punt tot aan de Brüggenhütte een prikkeldraadversperring opgeworpen.

15.TOP Welinkbos
Het Welinkbos is een parkachtig gebied met een hertenkamp. Via de manege kom je op een nieuw aangelegd stuk, waar een speelweide en zitbanken uitnodigen om even pauze te nemen. Bij het Welinkbos is een Toeristisch Overstappunt (TOP) ingericht.

16.Groene Grens
Je komt hier langs de een zogenaamde groene grensovergang. Bij deze grensovergangen controleerde de douane niet permanent en mochten voetgangers en fietsers vrijelijk de grens passeren. Men moest zich daarbij wel officieel aan de im- en exportbepalingen houden maar zeker in tijden van schaarste of als iets in het ene land goedkoper was dan in het andere, waren deze groene grenzen geliefde smokkelwegen.

17.Surkse Backhüs en Bienenscheune
In dit gereconstrueerde bakhuis kan brood worden gebakken in de grote steenoven. De put bij de boerderij en de bijenschuur verderop herinneren aan vervlogen tijden in d elandbouw.

18.Suderwicker Venn
Dit drassige weidegebied is ongeveer 49 hectare groot en werd in de tachtiger jaren beschermd gebied. Door de aanleg van dijken, sloten en drainages voor de landbouw, werden in het verleden grote delen van dit natuurlijke overstromingsgebied droog gelegd en tot akkergrond gemaakt.

19.Rodespieker
Onderzoek en archeoligische vondsten hebben aangetoond dat hier in de zestiende eeuw een kasteel heeft gestaan. Op het hele terrein zijn stukjes leisteen, scherven, pijpenkopjes, een stenen musketkogel en een Bocholtse munt uit 1689 gevonden.

Geen opmerkingen: